Foto: uit openbare bronnen
Hoe kies je het juiste hout voor het fornuis, hoe steek je het aan, hoe maak je de schoorsteen schoon?
Traditioneel verwarmen met een fornuis of open haard is niet alleen een mechanisch proces van hout verbranden, maar een echte kunst die inzicht vereist in het gedrag van vuur, rook en warmtestromen. Ervaren fornuismeesters die tientallen jaren aan het vak hebben gewijd, bevestigen: een vlekkeloze werking van het fornuis en een schone schoorsteen zijn het resultaat van aandacht voor details, van de keuze van de brandstof tot de fijne kneepjes van de trekregeling.
Een goede werking zorgt niet alleen voor efficiënte warmte, maar is ook de sleutel tot brandveiligheid.
Brandstofselectie: de sleutel tot schone verbranding
De kwaliteit van de warmte en de zuiverheid van de schoorsteen zijn direct gerelateerd aan wat je in de vuurkist stopt.
De hoeksteen van succesvol stoken is perfect droog brandhout met een vochtgehalte van minder dan 20 procent. Nat hout resulteert in dikke, bijtende rook in plaats van schone warmte en condensatie, dat zich met roet vermengt tot een gevaarlijke aanslag.
Hardhout zoals eik, beuk of gom wordt als het beste beschouwd. Ze geven een gelijkmatige, lange warmte en laten minimaal roet achter.
Wees voorzichtig met berken, die teer bevatten, en met harsrijke naaldbomen – zij zijn de belangrijkste “leveranciers” van kleverig roet dat zich in de schoorsteen nestelt.
Ervaren fornuisbouwers waarschuwen – het fornuis is in geen geval een verbrandingsoven, het verbranden van plastic of geverfd hout is ten strengste verboden.
Goed stoken begint lang voordat je er een lucifer in steekt.
Het fornuis opstoken: voor trek zorgen
Het succes van het aanmaakhout hangt af van hoe snel je de schoorsteen kunt “starten” door voor een stabiele trek te zorgen.
Beperk bij de start nooit de luchttoevoer door het blaasgat zo ver mogelijk te openen. Zuurstofgebrek in het begin leidt tot een “trage” verbranding en overmatige roetvorming.
Als de kachel lange tijd niet gebruikt is, kan de schoorsteen gevuld zijn met koude lucht. Warm in dat geval de schoorsteen op door een kleine hoeveelheid papier of houtsnippers direct in de vuurkist te verbranden, zodat er een snelle stroom warme lucht ontstaat om de natuurlijke trek te activeren.
De stapel brandhout moet licht zijn: droge houtsnippers en papier op het rooster, en kleine droge houtblokken bovenop om te zorgen voor een snelle temperatuurstijging.
Zodra het vuur goed is aangewakkerd, kom je in de fase van het afstellen van de verbranding.
Het proces wordt voornamelijk geregeld door de ventilator, die door sluiten of openen de luchttoevoer regelt en daarmee de intensiteit van de warmte. Je kunt pas beginnen met het sluiten van de ventilator als het hout volledig is opgebrand en in kolen is veranderd, en de blauwe vlam (een teken van koolmonoxide) is verdwenen. Het is uiterst gevaarlijk om de klep te vroeg te sluiten.
Het fornuis zelf geeft duidelijke signalen dat het schoongemaakt moet worden – als de felgele vlam donkerrood of doforanje wordt, is dit een teken van onvoldoende trek. Onvolledige verbranding van hout, dikke zwarte rook uit de schoorsteen en een aanhoudende brandlucht in de kamer wijzen er allemaal op dat de schoorsteen ernstig verstopt is.
Verzorging van fornuizen: hoe de schoorsteen te reinigen
Een ervaren ovenbouwer bevestigt dat regelmatig onderhoud veel minder moeite kost dan het verwijderen van een verwaarloosde verstopping.
Een effectieve methode om de oven schoon te houden is thermische aanval, en hiervoor gebruik je regelmatig espenhout. Ze branden op zo’n hoge temperatuur dat hun krachtige stroom hete lucht het lichte roet uit de schoorsteen “schiet”. Ook goed werkt “grootmoeders” methode – één keer per maand aardappelschillen verbranden, omdat het zetmeel het roet losmaakt dat in de asbak brokkelt.
Structureel is het belangrijk om te onthouden dat bij het bouwen van gemetselde schoorstenen de binnenwanden grondig moeten worden gevoegd, zodat roet niets heeft om zich aan vast te klampen. De schoorsteen moet voor elk stookseizoen worden geïnspecteerd, vooral bij de bochten waar roet zich het snelst ophoopt.
